MỘT SỐ KINH NGHIỆM GIÁO DỤC HỌC SINH

 CHƯA NGOAN TRONG NHÀ TRƯỜNG THCS

********

I. ĐẶT VẤN ĐỀ:

Ngày nay bạo lực học đường đang là mối quan tâm không riêng của ngành giáo  dục, mà đã trở thành vấn đề cả xã hội đều phải lo lắng trăn trở. Vấn đề ngăn  chặn bạo lực học đường được bàn đến trong cả phiên họp của Quốc Hội, các  trường học, được mọi giới quan tâm.

Bất kỳ trường học nào cũng đều có không ít học sinh "chưa ngoan", thế thì chúng  ta đã làm gì để giáo dục những học sinh như thế này?! Áp dụng biện pháp nào để  có thể giúp cho những học sinh chưa ngoan này có thể trở thành học sinh phát  triển toàn diện.

Bản thân tôi là một giáo viên có thâm niên trong ngành hơn 10 năm, với nhiều bức  xúc trước vấn nạn học sinh chưa ngoan trở thành học sinh cá biệt với sự bất lực  của cả gia đình, nhà trường và xã hội. Bản thân cũng chứng kiến không ít trường hợp học  sinh chưa ngoan được quan tâm giáo dục đúng mực đã trở thành những người  có nhiều đóng góp cho xã hội và cũng chính những em này, sau này đã trở về  trường nhiều hơn, biết ơn Thầy Cô giáo cũ nhiều hơn.

Hy vọng rằng với những kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn sẽ góp phần đáng kể vào  việc ngăn chặn bạo lực học đường, xây dựng thế hệ học sinh năng động, thân  thiện, phát triển toàn diện.

II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. Đối tượng và phạm vi đề tài

Đối tượng học sinh chưa ngoan có thể có ở bất kỳ cấp học nào, loại hình trường  học nào và ở mỗi lứa tuổi, mỗi loại hình trường học thì các em có sự khác nhau  về yếu tố tâm, sinh lý, khác nhau về yếu tố môi trường giáo dục, do thời gian ngắn  hạn nên đề tài này chỉ giới hạn đối tượng là học sinh chưa ngoan ở cấp học  THCS tại Trường THCS thị trấn Thới Lai.

2. Khái niệm học sinh chưa ngoan

Để giáo dục học sinh chưa ngoan chúng ta cần phải hiểu thật chính xác những biểu hiện của học sinh đó. Điều này có rất nhiều giáo viên không phân biệt được, cho nên sẽ không có biện pháp giáo dục thích hợp. Theo kinh nghiệm bản thân của tôi học sinh chưa ngoan có thể là:

- Học sinh có những hành vi chống đối vô lối với giáo viên.

- Học sinh có xu hướng giải quyết xung đột với bạn bè bằng vũ lực.

- Học sinh có những hành động kỳ quặc, khiến cho lớp học luôn trong trạng thái  bất  ổn.

- Học sinh có thái độ xem thường bạn bè, Thầy Cô...

- Học sinh thường xuyên ăn nói thô tục...

- Học sinh thường xuyên không tham gia vào các hoạt động học tập của lớp.

Từ những phân tích trên trong học tập hàng ngày cho ta thấy những học sinh chưa ngoan có thói quen lười biếng, quay cóp trong học tập, lừa dối cha mẹ, thầy cô, dọa nạt bạn bè, hay trốn học và lảng tránh các hoạt động tập thể như: lao động, sinh hoạt Đoàn – Hội – Đội, sinh hoạt ngoại khóa, ... không để cho các em quay cóp hoặc báo cho thầy cô thì các em sẽ dọa đánh, không trực tiếp đánh thì nhờ người khác đánh. Các em này tiêu xài các khoản phí của bố mẹ đưa nộp cho  nhà trường, giả mạo chữ ký của bố mẹ và sổ liên lạc, giấy xin phép, ...

Những học sinh chưa ngoan có tính giảm sút phổ biến trong tất cả các lĩnh vực, trừ những lĩnh vực gắn liền với những nhu cầu trái với xã hội, trái với đạo đức. Một học sinh hay ngủ gật, lười chép bài, học bài nhưng lại tỏ ra rất khéo léo, nhanh trí trong việc giở những trò tinh nghịch với thầy cô, bè bạn. Những học sinh này hay xem thường, trêu ngươi, khiêu khích trước các thầy cô giáo, cha mẹ, bạn bè để nhằm thỏa mãn những nhu cầu tinh nghịch được xếp sẵn trong đầu óc. Chúng thường đánh mất lòng tự trọng, xấu hổ và trở nên chai lì khác thường. Tùy theo đối tượng tiếp xúc mà chúng có những thái độ, phản ứng một cách gay gắt, thô bạo.

Những học sinh chưa ngoan thường hay vi phạm nội quy, kỷ luật nhưng chúng không dễ dàng nhận ngay mà  phải nhiều lần vặn hỏi với đầy đủ những lí lẽ chứng cứ thì chúng mới chấp nhận. Chúng cho việc nói dối, giả tạo là chuyện bình thường. Ở những học sinh chưa ngoan uy tín của cha mẹ, thầy cô bị thay thế bằng uy tín của những kẻ cầm đầu, những kẻ côn đồ, hung hãn, liều lĩnh,... chính điều này các em dễ dàng rơi vào những cạm bẫy, sai khiến, xúi giục của các “đàn anh”. Và con đường dẫn đến bỏ học, tụ tập băng nhóm, cờ bạc, trấn lột, trộm cắp, tổ chức gây gổ đánh nhau, vi phạm pháp luật. Thực tế các trường đã phát hiện và xử lý những vụ trấn lột, trộm cắp, gây gổ đánh nhau của học sinh, phần lớn là do sự sai bảo, xúi giục của những kẻ cầm đầu mà chúng thường tôn là “đàn anh”.

Một điều dễ nhận thấy ở những học sinh chưa ngoan, học sinh bỏ học là cách nói năng, đi đứng, ăn mặc, hành động rất khác thường, luôn tạo sự chú ý đối với người khác.

Có thể nói, những tác hại do các em học sinh chưa ngoan, những học sinh bỏ học gây ra là không nhỏ và thậm chí là khá nghiêm trọng. Nó làm ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục chung, phong trào thi đua của nhà trường, trật tự trị an xã hội, hạnh phúc gia đình và nghiêm trọng hơn là ảnh hưởng trực tiếp đến tương lai, cuộc sống của các em sau này.

3. Phương pháp thực hiện:

Qua thực tiễn chủ nhiệm, nghiên cứu bản thân tôi rút ra một số biện pháp, mà tôi cho là rất của hiệu quả để giáo dục học sinh chưa ngoan, đó là:

3.1. Thực hiện các bước tìm hiểu

a. Tìm hiểu hoàn cảnh

Bất kỳ một học sinh nào, cho dù là học sinh bình thường nhất đều có những hoàn  cảnh sinh sống không giống nhau, không giống với các bạn khác trong lớp học.

Kinh nghiệm cho thấy: ở lứa tuổi các em cấp 2, vấn đề tiền bạc không phải là  quan trọng bậc nhất, với các em thì một gia đình hạnh phúc, yên ấm, vui vẻ chính  là điều mà các em cần nhất, do vậy, Giáo viên chủ nhiệm cần phải xác định em nào có một gia  đình chưa hoàn toàn hạnh phúc, có xung đột giữa các thành viên trong gia đình...  vì đấy có thể là nguyên nhân khiến cho các em trở nên "chưa ngoan" hoặc cũng  có thể trở thành "tự kỷ"...

Đã có những gia đình trong đó, cha mẹ đều là những người thành đạt nhưng con  của họ lại là những học sinh bị gọi là "học sinh cá biệt" do người cha và mẹ đi  công tác liên tục, không có thời gian chăm sóc, gần gũi con để con có thể tâm  sự, trao đổi, để hỏi han tình hình học tập, vui chơi của con. Những học sinh này  thường sống với một người chăm sóc riêng hoặc chung sống với ông, bà và các  em sẽ cảm thấy thiếu đi bàn tay người mẹ, ánh mắt người cha...

Người lớn chỉ biết đáp ứng đầy đủ, thậm chí là dư dả nhu cầu tiền bạc, vật chất  cho con và xem đây là điều kiện tiên quyết cho con học hành, thực sự thì hành  động này đã có thể vô tình đầy con của mình vào con đường lêu lỏng, ăn chơi và  trở thành học sinh cá biệt, đến lúc phát hiện được thì có thể đã muộn rồi!

Cũng có những gia đình, do xung đột giữa các thành viên trong gia đình diễn ra  trước mắt của các em, khiến cho các em trở nên cộc cằn, hoặc xấu hổ với bạn  bè... có những hành vi bắt chước người lớn trong khi giải quyết các xung đột với  các bạn cùng lớp và như vậy, vô tình người lớn đã đẩy các em trở thành học sinh  cá biệt.

Đã có trường hợp xung đột giữa Ông bà với Cha mẹ khiến cho các em mất lòng  tin vào đấng sinh thành và trở nên hỗn láo, khó bảo, thường xuyên dùng vũ lực  nhằm giải quyết các xung đột với bạn học.

Cũng có trường hợp gia đình của các em quá khó khăn, các em phải lo phụ giúp  gia đình để kiếm sống và thời gian học bài của các em ở nhà bị hạn chế, khiến  sức học các em bị đuối dần, thế là các em trở thành học sinh cá biệt...

Nếu như Giáo viên chủ nhiệm nắm bắt được kịp thời hoàn cảnh sống của học sinh, chắc chắn  sẽ có biện pháp kết hợp với gia đình để cùng nhau đưa ra các biện pháp giáo  dục phù hợp hơn nhằm đưa học sinh trở lại chính mình

b. Tìm hiểu về tâm sinh lý của học sinh

Học sinh cấp 2, lứa tuổi 11-15 này có nhiều biến đổi về tâm, sinh lý. Các em  không còn là trẻ con để cần được vỗ về chăm sóc, nhưng cũng chưa là người  lớn để tự mình giải quyết mọi tình huống.

Để khẳng định mình, các em dễ có những hành xử bột phát, bất ngờ mà  chính các em cũng chưa ý thức một cách đầy đủ hậu quả sẽ đến. Vì vậy, một  sự định hướng đúng đắn để giúp các em hình thành tính cách của mình sau  này, là điều hết sức quan trọng khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường.  Không chỉ truyền đạt kiến thức trong học tập, các em cần được trao đổi mọi điều  về chính bản thân, về những gì chân - thiện - mỹ trong cuộc sống.

Các em thường có những hành vi bắt chước một cách thụ động với mọi người  gần gũi với mình.

Trong một ngày thì các em chỉ ở trường học tối đa là 8 giờ, còn lại, các em  sống trong môi trường gia đình, xã hội xung quanh... Có những em tập tành hút thuốc do thấy người lớn hút thuốc với hình ảnh quá ư là điệu nghệ... có  những em chửi thề, nói tục một cách vô thức, do đã quen nghe và cảm thấy  như vậy là hay, là sành điệu... có những em quen kiểu cách ăn mặc, trang  điểm cho giống với một người lớn nào đấy, giống với diễn viên nào đấy và  xem đây là hợp thời, đúng điệu...

Do ảnh hưởng của truyền hình, phim ảnh,... các em có thể chọn cho mình  một thần tượng và sống theo thần tượng ấy một cách hăm hở, vô thức... lấy  lối sống, sinh hoạt, trang điểm của thần tượng ấy là điều mà mình phải làm  theo...

Nếu như Giáo viên chủ nhiệm cập nhật kịp thời những thông tin này của xã hội thì học sinh  sẽ cảm nhận Thầy Cô của mình không lạc hậu và như vậy tiếng nói của Thầy Cô sẽ có ảnh hưởng hơn đối với các em. Các em sẽ lắng nghe những phân  tính của Thầy Cô, Thầy Cô sẽ có nhiều cơ hội giáo dục hướng cho em phát  triển tâm sinh lý phù hợp lứa tuổi.

c. Tìm hiểu mối quan hệ bạn bè

Bạn bè, những mối quan hệ trong lớp, ngoài lớp cũng là điều mà Thầy Cô chúng  ta  cần quan tâm. Các em có thể tâm sự hàng giờ với bạn mà không bao giờ hé  nửa  lời với Thầy Cô về một vấn đề nào đấy, một số lớn các em học sinh xem  bạn bè mình là chuyên gia tư vấn

Bạn bè xấu, tốt ảnh hưởng nhiều đến nhân cách của các em, người xưa nói "Gần  mực thì đen, gần đèn thì sáng" điều này hoàn toàn không sai... vấn đề là ai sẽ  đen,  ai sẽ sáng thì Thầy Cô phải can thiệp một cách tế nhị, đúng lúc, kịp thời...

Và nếu như Thầy Cô trở thành người bạn của các em thì quả là không gì tốt hơn,  điều này rất khó!

Thầy Cô có thể tạo môi trường cho các em sinh hoạt chung và từ đó nảy  sinh tình  bạn tốt, hãy để cho các em phát triển tình bạn một cách tự do trong tầm  kiểm  soát chừng mực của người lớn. Vấn đề này cần có sự phối hợp của gia đình  và  nhà trường một cách chủ động.

d. Tìm hiểu năng lực học tập

Có những học sinh học giỏi toán, lý, hóa nhưng lại kém văn, sử ...; có những học sinh rất giỏi ngoại ngữ và các môn xã hội nhưng lại sợ toán, lý....Hãy khơi dậy sự tự hào của các em với nhưng sở trường và khuyến khích các  em  cố gắng đạt được những tiến bộ so với chính mình ở ngày hôm qua... "hãy  đừng phạm sai lầm ngày  hôm qua mình đã gặp" chính là chủ trương mà tất cả  học sinh đều phải thấm nhuần.

Thầy Cô, đặc biệt là Thầy Cô chủ nhiệm cần phải nắm được học sinh của mình  yếu  môn nào, khi nào thì bắt đầu sa sút, để từ đó có biện pháp thúc đẩy, phụ đạo  kịp  thời, không để học sinh có cảm giác bị bỏ rơi, không để cho học sinh vì yếu  một  môn mà nản lòng rồi kéo theo bỏ học, trở thành cá biệt.

e.Tìm hiểu sở thích, năng khiếu

Hầu như bất kỳ một học sinh nào đều có một năng khiếu nhất định, năng khiếu  này có thể do  bẩm sinh, do rèn luyện, vấn đề của người Thầy là thấy được năng  khiếu ấy và phát  huy sở trường của các em nhằm lấy nó làm động lực kéo theo  cho học sinh cố gắng hơn ở những mặt còn kém.

Có những học sinh thích lao động chân tay, khéo tay trong những hoạt động đòi  hỏi sự tỉ mỉ, nhưng lại học kém các môn cần sự tư duy. Có những học sinh thích  văn nghệ, ca múa hát... có những học sinh thích thể thao, võ nghệ...

Hãy để cho các em có cơ hội thể hiện mình với các bạn và như vậy các  em sẽ  trở nên nổi tiếng với các bạn, đấy chính là động cơ thúc đẩy các em học tập  tốt  hơn nhằm không làm xấu đi hình ảnh của mình với các bạn.

Như vậy, tạo ra những hoạt động ngoại khóa, những buổi sinh hoạt ngoài giờ lên  lớp cũng chính là tạo ra những cơ hội cho các em có thể thể hiện tài năng của  minh, lấy lại sự tự tin với các bạn, khẳng định thế mạnh của mình để từ đó các  em được nhận sự khuyến khích của mọi người xung quanh, các em sẽ cố gắng  nhiều hơn ở các mặt còn yếu kém.

3.2. Xác định nguyên nhân dẫn đến tình trạng học sinh chưa ngoan

Sau khi đã thực hiện các bước tìm hiểu như trên, Giáo viên sẽ phân tích và xác  định nguyên nhân làm cho học sinh trở thành chưa ngoan. Nguyên nhân đó có thể là từ:

- Gia đình có mâu thuẫn, đổ vỡ, xung đột...hoặc gia đình đang gặp khó khăn.

- Bản thân học kém một vài môn học nào đó, do mất căn bản...

- Sự lôi kéo của bạn bè vào những hoạt động không thiết thực...

- Một vài Thầy Cô nào đó có những hành động khiến cho các em mất lòng tin...

Thông thường các nguyên nhân này đi chung với nhau, chứ không đơn thuần riêng lẻ từng nguyên nhân. Chúng ta phải tìm ra đâu là nguyên nhân chủ yếu:

- Có thể chỉ là một phút ham chơi trò chơi điện tử, học sinh ấy đã lỡ xài hết tiền học phí, rồi dẫn đến lo sợ, bỏ học...

- Có thể do hoàn cảnh khó khăn, các em phải đi làm thêm ban đêm, buổi sáng mệt mỏi, buồn ngủ, không đủ sức theo học trong lớp.

- Có thể do buồn chuyện gia đình, cảm giác tự ti xuất hiện, các em cảm thấy chán nản, mất phương hướng, tuyệt vọng, ...

Từ việc xác định được nguyên nhân chủ yếu, tôi tin rằng phần việc còn lại hoàn toàn không khó khăn với một Thầy Cô tâm huyết với nghề, có tấm lòng yêu thương các em... nhằm giúp các em có thể khắc phục những khó khăn, thay đổi được những suy nghĩ chưa đúng, để có thể trở thành những học sinh bình thường như bao bạn khác.

Thầy Cô hãy thông báo kịp thời cho Ban giám hiệu nhà trường tất cả các trường hợp mà Thầy Cô cho rằng đấy là những học sinh chưa ngoan, để cùng nhau có biện pháp phối hợp giữa các bộ phận, bộ môn.

Thầy Cô không nên tự tin cho rằng chỉ một mình thôi có đủ bản lĩnh cảm hóa, giáo dục các em chưa ngoan, hậu quả sẽ khôn lường nếu như Thầy Cô rơi vào trạng thái bất lực, khi đó sẽ là quá muộn để có thể sự phối hợp giáo dục các em này và lúc này, chính Thầy Cô sẽ là người đẩy các em ra xa hơn môi trường giáo dục phổ thông.

3.4. Phát huy vai trò của Giáo viên chủ nhiệm

          Để giáo dục học sinh chưa ngoan thì vai trò của giáo viên chủ nhiệm là hết sức quan trọng, nó gần như quyết định đến kết quả giáo dục. Nhiều giáo viên chủ nhiệm khi phát biểu kinh nghiệm giáo dục học sinh chưa ngoan thì sử dụng các phương pháp như: Phương pháp thuyết phục  tác động vào lý trí tình cảm của học sinh để xây dựng những niềm tin đạo đức; Phương pháp rèn luyện là tổ chức cho học sinh hoạt động để rèn luyện cho các em những thói quen đạo đức, thể hiện được nhận thức và tình cảm đạo đức của các em thành hành động thực tế; Phương pháp thúc đẩy khuyến khích những “ động cơ kích thích bên trong” của học sinh nhằm xây dựng đạo đức cho học sinh… Theo tôi đó là những lý thuyết suông, áp dụng thực tế như thế nào thì không ai nói cụ thể được, do đó học sinh chưa ngoan thì vẫn chưa ngoan, tuy nhiên “lên lớp” thì vẫn “lên lớp”. Ít có giáo viên chủ nhiệm nào nhìn nhận được hoạt động chủ nhiệm của mình có thể làm cho học sinh ngoan hoặc có thể hoạt động chủ nhiệm của mình làm cho học sinh chưa ngoan. Do đó qua nghiên cứu tôi nhận thấy được trách nhiệm của mình khi tham gia chủ nhiệm lớp, theo tôi đối với người giáo viên chủ nhiệm cần phải rèn luyện đạt các yêu cầu sau:

a. Yêu cầu về phẩm chất

Giáo viên chủ nhiệm cần có một nhận thức đúng đắn và sâu sắc về vị trí, yêu cầu đối với  chính  bản thân mình và công việc. Không chỉ trang bị cho mình những kiến  thức cần  thiết cho việc giảng dạy, những vốn sống sâu sắc về con người,  cuộc đời…  người Giáo viên chủ nhiệm còn cần phải rèn luyện cho chính mình đạt những  phẩm chất đạo  đức có tính chuẩn mực để trên cơ sở đó, mới có thể nhắc nhở,  uốn nắn học sinh.  Từ hành vi, ngôn ngữ, cách cư xử, cách suy nghĩ, đánh giá  những sự việc trong  cuộc sống, những thói quen trong sinh hoạt… tất cả luôn  cần được người Giáo viên chủ nhiệm  tự xem xét, điều chỉnh để có thể không ngừng hoàn  thiện mình trong mắt học  trò. Đơn giản một sự việc là, khó có thể yêu cầu  các em gọn gàng, ngăn nắp,  sống đẹp nếu bản thân người Giáo viên chủ nhiệm chưa là  một “hình mẫu” đối với các em.

Cần nhận thức rõ, giáo dục một con người là một quá trình không có điểm  cuối cùng. Đó là công việc kéo dài cả một đời người chứ không phải là chuyện  của ngày một, ngày hai. Vì thế, người Giáo viên chủ nhiệm không bao giờ được chủ quan,  nóng vội. Một câu nói vô tình, một trách phạt nôn nóng, một hành xử thiếu  cân nhắc đôi khi gây tổn thương và - biết đâu đó - các em sẽ mang theo vết  thương kia thành một ám ảnh khôn nguôi!... Trước mọi sai lầm, vi phạm của  học  sinh, Giáo viên chủ nhiệm cần hết sức bình tĩnh, bao dung và độ lượng để xem xét,  giải  quyết, xử lý vấn đề.

Với một học sinh lười, một học sinh chưa ngoan… chúng ta không nên ảo  tưởng  là các em sẽ tiến bộ ngay sau vài lần nhắc nhở hay xử phạt của Giáo viên chủ nhiệm.  Có khi,  các em vẫn tiếp tục lười, tiếp tục phạm lỗi lầm với mức độ liên tục  hơn, nghiêm  trọng hơn - như một cách thách thức, một cách khẳng định mình  với bạn bè, với  thầy cô, với mọi người. Chính ở những khoảnh khắc này,  người Giáo viên chủ nhiệm cần thể  hiện rõ bản lĩnh và năng lực sư phạm - trong đó - có cả  năng lực "chịu đựng" của mình. Chịu đựng những vi phạm cố tình, những  thách thức nông nổi và  chịu đựng cả những nỗi bực bội, tức giận đang phải  dồn nén trong người. Cần tạo được ở các em, trước hết là sự tôn trọng và  sau đó là một sự gần gũi, cảm  thông.

b. Yêu cầu về kỹ năng

Một trong những kỹ năng quan trọng của người Giáo viên chủ nhiệm là nắm vững tâm lý  học  sinh. Ở hầu hết các lớp học đều có nhiều vấn đề cần suy nghĩ. Các em  học sinh  THCS đang ở lứa tuổi còn nhiều biến đổi tâm sinh lý. Không còn là  trẻ con để  cần được vỗ về chăm sóc, nhưng cũng chưa là người lớn để tự  mình giải quyết  mọi tình huống.

Để khẳng định mình, các em dễ có những hành xử bột phát, bất ngờ mà  chính các em cũng chưa ý thức một cách đầy đủ hậu quả sẽ đến. Vì vậy,  một  sự định hướng đúng đắn để giúp các em hình thành tính cách của mình  sau  này, là điều hết sức quan trọng khi các em còn ngồi trên ghế nhà  trường.  Không chỉ truyền đạt kiến thức trong học tập, các em cần được trao  đổi mọi điều  về chính bản thân, về những gì chân - thiện - mỹ trong cuộc  sống.

Đằng sau tất cả mọi kiến thức, kỹ năng… cần trang bị và rèn luyện, còn lại là  một yêu cầu tuy không được đặt ra trong các văn bản nhưng nó lại chi phối  tất  cả, đó chính là cái “tâm” của người giáo viên. Không có một tấm lòng, mọi  công  việc sẽ chỉ là hình thức. Và như vậy, yêu thương chăm sóc các em  không chỉ là  mệnh lệnh mà còn là một nhu cầu không thể thiếu của trái tim  người thầy cô  giáo, đặc biệt là người giáo viên chủ nhiệm.

c. Năng lực gắn kết mối quan hệ giữa thầy và trò

Một Giáo viên chủ nhiệm đã tâm sự: “Được chủ nhiệm một lớp là dịp để giáo viên hiểu và gần  gũi với học sinh hơn”. Mặc dù khi nhận trách nhiệm các giáo viên đều nhìn thấy  khó khăn phía trước như những điểm yếu của tập thể, có học sinh cá biệt… nhưng  với bản lĩnh nghề nghiệp, họ coi đó chỉ là những khó khăn tạm thời.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều Giáo viên chủ nhiệm kêu than bây giờ làm công tác chủ nhiệm lớp  không dễ chút nào, điều đó là có căn cứ. Nếu trước đây học sinh rất thuần, chăm  ngoan, luôn nghe lời thầy cô thì bây giờ có nhiều em ngỗ ngược, luôn muốn  tự khẳng định mình. Tuy nhiên, một Giáo viên chủ nhiệm muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình trước hết phải thực sự  thương yêu học sinh, coi các em như người thân của mình. Khi đã có tình yêu  thương thì người thầy sẽ hiểu và biết cách dạy học sinh, ngược lại các em quý mến giáo viên của mình hơn. Chỉ khi tình yêu thương đặt đúng chỗ, học sinh mới cảm nhận  được tình cảm từ trái tim thầy cô. Nói cách khác, giữa thầy và trò luôn có sự  đồng điệu về tâm hồn.

Tại sao cùng một học sinh cá biệt nhưng đối với thầy cô này thì  em chống đối còn với thầy cô khác lại phục tùng và nghe lời? Rõ ràng, điều  quan trọng không phải là học sinh đã phạm lỗi ra sao mà nằm ở chỗ các em đã nhìn  thấy lỗi của mình như thế nào? Làm được điều này chính là nhờ sự thu phục  nhân tâm của Giáo viên chủ nhiệm. Ngoài cá tính của từng em, phải nói thật rằng có nhiều học sinh  nổi loạn là do… thầy. Thầy làm sai, phân biệt đối xử với trò thì lời nói trước lớp  khó có trọng lượng. qua quá trình chủ nhiệm tôi rút được kinh nghiệm, học sinh bây giờ thích  khuyên bảo nhẹ nhàng hơn là trách phạt.

Giáo viên chủ nhiệm có “quyền lực” trong tay nhưng không phải vì thế mà lúc nào cũng lạm  dụng nó, phải biết khi nào cứng rắn và khi nào mềm dẻo để xử lý các tình  huống. Vì thế, ngoài năng lực chuyên môn Giáo viên chủ nhiệm còn là một nhà tâm lý giỏi,  hiểu thấu đáo những suy nghĩ, tâm tư của học trò. Nhiều lúc, Giáo viên chủ nhiệm phải tự đặt  mình vào vị thế của học sinh để hiểu được hành vi và thái độ của các em với cương  vị là người trong cuộc.

Tôi tâm đắc một điều là làm công tác chủ nhiệm cũng phải có “duyên”. Theo  tôi, cái “duyên” của Giáo viên chủ nhiệm là biết hòa đồng, thân thiện với học sinh và điều quan trọng  nhất là phải luôn được các em yêu quý, trân trọng. Không chỉ có tình yêu  thương, Giáo viên chủ nhiệm cần xử lý linh hoạt các tình huống xảy ra trên lớp. Cách xử lý  thuyết phục được các em là phải đạt tình và thấu lý với những giải pháp tối  ưu nhất được cả tập thể tán thành và ủng hộ. Như vậy, lúc này Giáo viên chủ nhiệm đóng vai  trò như một quan tòa có lập luận sắc bén, biết cầm cân nảy mực và đặc biệt là  phải quang minh chính đại, không thiên vị một ai.

Trên thực tế, nhiều giáo viên ngán ngại làm chủ nhiệm vì trước hết công tác này  chiếm quá nhiều thời gian. Ngoài tiết sinh hoạt hàng tuần trên lớp, các thầy cô  phải bỏ thời gian để tiếp xúc với học sinh, trao đổi với phụ huynh, làm việc với ban  giám hiệu…

Ngoài ra, các thầy cô còn ngại tiếp xúc với học trò. Nếu thầy cô là những  người lớn tuổi đạo mạo, nghiêm túc thì các em lại quá hồn nhiên, vô tư, thiếu  chín chắn. Đó chính là bức tường ngăn cách vô hình mà nhiều Giáo viên chủ nhiệm không thể  nào phá vỡ được. Vì thế, khi đánh giá học sinh họ cho rằng các em là đối tượng  nghịch phá, khó giáo dục và khó chấp nhận. Những điều đó đã ảnh hưởng rất  lớn đến hiệu quả công việc sau này của cả thầy và trò.

III. KẾT LUẬN

Trên đây là một vài điều phân tích về một số kinh nghiệm giáo dục học sinh chưa ngoan trong nhà trường THCS, mà tôi đã đúc kết được từ thực tiễn giảng dạy. Vấn đề giáo dục học sinh chưa ngoan trong nhà trường luôn luôn là đề tài nóng hổi, được sự quan tâm của hầu hết Thầy Cô, cha mẹ đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm.

Để có thể giáo dục tốt các em học sinh chưa ngoan, cần phải có sự phối hợp cả gia đình, xã hội và nhà trường. Vai trò giáo dục của gia đình và xã hội giữ vị trí quan trọng, vai trò giáo dục của nhà trường mang yếu tố quyết định giúp các em có thể có những định hướng đúng đắn, để sau này trở thành những người con có ích cho xã hội, hiếu thảo trong gia đình và chính các em sẽ là tấm gương tốt cho các em học sinh khác mà người Thầy sẽ luôn lấy các em ra làm ví dụ khi giáo dục các học sinh khác.

Về phía nhà trường, để làm tốt công tác giáo dục học sinh chưa ngoan, cần phải có sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ phận, giữa các Thầy Cô. Vai trò của Thầy Cô chủ nhiệm là rất quan trọng. Trong lớp, Thầy Cô chủ nhiệm như là cha mẹ của các em, có tiếng nói điều chỉnh kịp thời các hành vi chưa đúng của các em, là tấm gương cho các em noi theo.

Thầy Cô giáo dục các em không chỉ bằng lời nói mà bằng cả hành động, cử chỉ, thái độ, tác phong hàng ngày... Hãy cảm hóa, giáo dục các em bằng cả tấm lòng của người Thầy, người cha, người chị, người mẹ... Hãy nhìn các em với ánh mắt nhìn về tương lai, không nên dựa vào các hành vi nhất thời của các em mà đánh giá cả bản chất con người các em.

Học sinh chúng ta chỉ là những cành cây non, đang muốn vươn lên trở thành cành cây vững chắc, hãy tạo điều kiện cho các em thể hiện mình, vươn lên nơi có ánh sáng vững bền, hãy giáo dục các em bằng thái độ thân thiện và tích cực.

Cám ơn Thầy Cô đã bỏ thời gian để đọc qua đề tài này, mong rằng Thầy Cô sẽ có nhiều ý kiến đóng góp cho đề tài này để chúng ta cùng nhau hoàn thiện một cách cụ thể các biện pháp giáo dục học sinh chưa ngoan nhằm xây dựng nhà trường thành môi trường giáo dục thân thiện tích cực, giúp các em phát triển toàn diện và bền vững.

Ý KIẾN CỦA HỘI ĐỒNG XÉT DUYỆT “ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM” TRƯỜNG THCS THỊ TRẤN THỚI LAI

Thới Lai, ngày 27 tháng 10 năm 2011 NGƯỜI VIẾT